جشن هالووین بازمانده‌ای از مراسم باستانی حدود ۲۰۰۰ سال پیش است اما هنوز جایگاه ویژهای در بین مردم دارد؛ به طوری که آخر پاییز هر سال دوستداران جشن هالووین منتظر آن هستند. حتما تصویر کدو تنبل‌های چشم و دهن‌دار را در شبکه‌های مجازی و اینترنت دیده‌اید. البته، بسیاری از مردم در مورد فلسفه کدو تنبل در هالووین اطلاعی ندارند. شاید باورنکردنی باشد که کدوی تنبل محافظ انسان‌ها در برابر شیاطین است و این ویژگی، ریشه‌ای تاریخی و افسانه‌ای دارد.
شب‌های طولانی و تاریک پاییز با کدوهای نارنجی رنگ که فانوس راه هستند، روشن میشود. ۳۱ اکتبر هر سال بسیاری از مردم جهان ورود به زمستان را در این تاریخ جشن می‌گیرند و شکلات و آبنبات‌هایی که در این شب بین دست‌های کودکان می‌چرخد، جشن هالووین را پر تب و تاب‌تر می‌کند.
جشن هالووین | دلهره‌های شیرین
جشن باستانی هالووین هرساله در اواخر پاییز برگزار میشود. مردمی که در این جشن شرکت می‌کنند لباس‌های ترسناک و خاصی می‌پوشند. بچه‌های کم سن و سال به سراغ همسایه‌ها می‌روند تا با ترساندن آنها شکلات و آبنباتهای خوشمزه‌ای هدیه بگیرند. این جشن می‌تواند کمی به جشن قاشق‌زنی ما ایرانیان شباهت داشته باشد؛ با این تفاوت که هیجان‌های بسیاری در سراسر جشن هالووین در جریان است. در واقع هالووین نگاه متفاوتی به ارواح مردگان و ارتباط آنها با زنده‌ها دارد.
تاریخچه و فلسفه هالووین
جشن نمادین هالووین ریشه در جشنی باستانی از قوم سِلتیک دارد. سِلت‌ها حدود ۲۰۰۰ هزار سال پیش در دره‌ای به نام «وارد» زندگی می‌کردند. آنها ورود به زمستان را آغاز سال نو خود می‌دانستند و آن را جشن می‌گرفتند. در واقع، ۳۱ اکتبر هر سال با تاریک شدن هوا جشنی طولانی تا صبحگاه روز آینده برگزار میشد. سلت‌ها معتقد بودند که شب قبل از سال جدید، مرز بین جهان زنده‌ها و مردگان محو میشود؛ به همین دلیل، جشنی به نام ساون برگزار می‌کردند تا با انجام دادن یک سری آداب در برابر هجوم ارواح سرگردان از خود محافظت کنند.
از آنجایی که با ورود به زمستان، بسیاری از محصولات و افراد دچار آسیب و بیماری می‌شدند؛ سلت‌ها تصور می‌کردند که ارواح ماورایی از زمین برخاسته‌اند و قصد ایجاد مشکل برای زنده‌ها را دارند. برخی از کاهنان سلتی وجود ارواح را عاملی برای پیش بینی آینده می‌دانستند. آنها پیشگویی‌های خوشایندی از آینده ارائه می‌دانند و منبع آسایش و آرامش روان مردم در طول زمستان تاریک و طولانی می‌شدند.
این قوم برای گرامیداشت این رویداد مبارک، آتش‌های مقدسی برپا می‌کردند و مردم محلی به قربانی کردن حیوانات و محصولات خود در این جشن باستانی مانند دیگر جشن‌های مشابه می‌پرداختند. جالب‌ترین بخش این جشن قدیمی، پوشیدن لباس‌هایی بود که از پوست سر حیوانات تشکیل شده بود. این جشن یک شبانه روز طول می‌کشید و زمانی که به پایان می‌رسید، خاکستر باقی مانده آتش شب قبل را روشن می‌کردند تا در زمستان پیش رو از آنها محافظت کند.
بیشتر قلمروی سلتیک‌ها تا سال ۴۳ بعد از میلاد توسط امپراتوری روم فتح شد. این امپراتوری حدود ۴۰۰ سال بر زمین‌های آنها سلطنت کرد و نتیجه‌ی این حکمرانی، تلفیق دو جشن سنتی سلتی‌ها با منشا رومی شد. اولین جشن، فرالیا (Feralia) بود که روز آخر اکتبر برگزار میشد و رومیان به طور سنتی از مردگانشان یاد می‌کردند. روز دوم روزی بود که در آن به پاس الهه میوه و درختان (پومونا) جشنی برگزار میشد. نماد پومونا میوه سیب است و این میوه در جشن هالووین امروزی جایگاه ویژهای دارد.
تزیینات و نمادهای هالووین
مشخص‌ترین تصویری که از هالووین در ذهن‌ها ماندگار شده، کدوی تنبلی‌ست که دهانی بزرگ با چشمانی گرد بر روی آن حکاکی شده است. داخل کدو تنبل چراغی گذاشته میشود تا مانند فانوس روی دست‌ها حمل شود. شاید برای بسیاری از دوستداران جشن نمادین هالووین جالب باشد که بدانند چگونه کدو تنبل به این مراسم باستانی وارد شده است.
گفته شده جک اولانترن مردی ایرلندی بود که در نیمه‌های شب در جنگلی تاریک گذر می‌کرد. او شاهزاده‌ی تاریکی (شیطان) را در راه دید و با حک کردن صلیبی به پوست درخت، او را اسیر کرد. شیطان با جک عهد کرد که در صورتی که آزاد شود هیچ وقت او را وارد جهنم نکند. شیطان آزاد شد اما جک به رفتارهای ناپسند خود ادامه داد و هنگام مرگ به دلیل رفتارهای زشتش از ورود به بهشت محروم شد. جک تصمیم گرفت به سراغ دوست شیطان خود یعنی شاهزاده‌ی تاریکی برود. شیطان بر سر قول خودش بود و او را وارد جهنم نکرد و تکه ذغال سنگی برای او پرتاب کرد.
جک، تکه ذغال سنگ را داخل شلغمی گذاشت که مانند فانوس در شب‌های تاریک راه او را روشن کند. در واقع، مردم ایرلند ابتدا از شلغم‌های حک شده که مانند فانوس روشن بودند، استفاده می‌کردند. بعدها با طراحی مدرن، کدوهای تنبل با تزئینات چشمگیر در آمریکا رایج شدند.
مراسم هالووین
جشن هالووین هرچقدر ترسناک و شیرین باشد، بهتر و خوشایندتر است. ابتدا جشن هالووین به صورت رژه‌های دسته جمعی در خیابان‌ها انجام میشد؛ اما این روزها اندازه‌ی مهمانی‌های هالووین بستگی به هر خانواده دارد. بسیاری در حیاط خانه‌ها، مدرسه‌ها یا جشن‌های خانوادگی شروع زمستان را جشن می‌گیرند. غالبا رنگ‌های بنفش، نارنجی و مشکی در مراسم‌های هالووین به چشم می‌خورد. بسیاری از خانواده‌ها دکورهایی برای ایجاد فضای ترسناک ارواح و شبح‌ها درست می‌کنند. بچه‌ها بیشترین لذت را در جشن هالووین می‌‌برند چرا که بازی‌ها و تفریح‌های بسیاری در این روز انجام میشود.
پیش از مراسم هالووین
با نزدیک شدن به اواخر اکتبر لباس‌های عجیب و غریب با طراحی اشباح برای تمامی سنین آماده میشود تا جشن پاییزی با حال و هوایی ترسناک برگزار شود. البته از کدوهای نارنجی و سیب‌های قرمز نباید غافل شد. بسیاری از خانواده‌ها انواع شکلات و آبنباتهای رنگارنگی را برای این مراسم جذاب تهیه می‌کنند. گفته میشود که آمریکایی‌ها در شب هالووین یک چهارم خرید آبنبات و شیرینی سالانه‌‌ی خود را دارند.
برگزاری جشن هالووین
هالووین در بین آمریکایی‌ها جشنی محبوب است که در زمان برگزاری آن برنامه‌های بسیاری را اجرا می‌کنند. ناگفته نماند که پروتستان‌ها به این جشن باستانی و سکولار اعتقادی ندارند؛ به همین دلیل تا مدت‌ها این جشن در آمریکا برگزار نمی‌شد تا اینکه ایرلندی‌ها و اسکاتلندی‌ها وارد خاک این کشور شدند. آنها در اولین مهمانی عمومی، برای محصولات زراعی جشن برپا کردند و داستان‌های ترسناک گفتند و رقصیدند و به مرور سنت‌های هالووین، گسترده‌تر و جذاب‌تر شدند.
سنت های جشن هالووین
برای برگزاری جشن هالووین آمریکایی‌ها و کشورهای دیگر آداب و رسوم خاصی دارند اما برخی از سنت‌ها بین بیشتر کشورها مشترک است که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
کدو تنبل هالووین
حک کردن چهر‌ه‌های شگفت‌انگیز روی کدو تنبل‌ها از سال ۱۸۹۵ تبدیل به سنت شد. در اصل شلغم‌ها در انگستان حکاکی می‌شدند اما کدو تنبل در آمریکا جایگزین آن شد. مردم در کشورهای مختلف داخل کدو تنبل را می‌تراشند و آن را تبدیل به فانوس می‌کنند. این کدو تنبل کنده‌کاری شده توسط راهنمایان حمل میشود تا شیاطین را از آنها دور کند. در واقع شیاطین در مسیحیت ارواحی هستند که مانند جک اولانترن از جهنم و بهشت محروم شده و سرگردان‌اند. بد نیست بدانید که این روزها کدو تنبل‌ها به دست کودکان داده می‌شوند تا آبنبات بیشتری بدست بیاورند.
قاشق زنی هالووین (Trick-or-treating)
در شب هالووین کودکانی دیده می‌شوند که با لباس‌های مبدل (ارواح شیطانی) به در خانه‌ی همسایه‌ها می‌روند تا صاحبخانه را به شوخی بترسانند و در ازای آن اسباب‌بازی‌های کوچک یا آبنباتهای رنگارنگ دریافت کنند. این سنت، شیرین‌ترین بخش جشن هالووین محسوب میشود و می‌توان آن را شبیه به سنت قاشق‌زنی در ایران دانست.
تزئین جمجمه و اسکلت ارواح در هالووین
یکی از سنت های جشن هالووین، تزئین جمجمه‌ی اسکلت‌های مصنوعی است. بسیاری از مردم اسکلت‌های پلاستیکی را می‌خرند و پس از تزئین، آنها را در بیرون یا داخل خانه‌های‌شان می‌گذارند. این اسکلت‌ها برای یادآوری بازگشت مرده‌هایی است که در شب ۳۱ اکتبر باز می‌گردند. در مسیحیت، تصاویر جمجمه‌ها به سنت کالواری اشاره دارند که در آن جمجمه‌ها به یاد مصلوب شدن عیسی مسیح تزئین می‌شوند. سنت کالواری به وجود همیشگی مرگ در زندگی انسان‌ها و کوتاه بودن عمر اشاره دارد.
در مکزیک هم مراسمی به نام روز مردگان وجود دارد که از ۳۱ اکتبر تا ۲ نوامبر برگزار میشود. در این روز مردم لباس‌هایی مانند اسکلت مردگان می‌پوشند و در خیابان‌ها جشن به راه می‌اندازند. این مراسم تا حد زیادی از لحاظ مفهومی با هالووین متفاوت است اما نکته اصلی این است که در این جشن مردم نه تنها از مردگان نمی‌ترسند بلکه به آنها احترام می‌گذارند و از بازگشت‌شان به زمین استقبال می‌کنند. همچنین مردم مکزیک برای جشن گرفتن این روز، قبر اجداد خود را تزئین می‌کنند.
دوری کردن از گربه های سیاه در هالووین
هالووین منشا پیدایش هیولاها و شیاطین بوده و امروزه نمادهای مختلفی مانند گربه‌های سیاه، جادوگران و مترسک نماد شخصیت‌های شرور محسوب می‌شوند. بنابراین رو به رو شدن با هرکدام از این نمادها به معنای بدشگونی است. به همین دلیل مردم در زمان برگزاری مراسم هالووین از گربه‌های سیاه دوری می‌کنند و مترسک‌ها نیز برای دور کردن ارواح ساخته و نصب می‌شوند. همچنین سلتی ها اعتقاد داشتند که حتی‌الامکان در این شب نباید بر روی ترک‌های آسفالت پا گذاشت و باید از پاشیدن نمک خودداری کرد. آیینه‌ی شکسته نیز در این شب بد یمن محسوب میشود.
گاز زدن سیب
درست است که گاز زدن سیب غالبا در جشن شکرگزاری انجام میشود اما همانگونه که گفتیم سیب در جشن باستانی هالووین هم جایگاهی دیرینه دارد. گاز زدن سیب، یک بازی سنتی بوده که پسر و دخترهای مجرد به آن بسیار علاقمند بودند. در این مراسم سیب نمادی برای احترام به محصولات کشاورزی نیز محسوب میشود و در این بازی سیب‌هایی را در کاسه آب می‌اندازند یا آنها را با رشته نخی آویزان می‌کنند.
هرکدام از سیب‌ها به نام پسر یا دختر مجردی است. افراد مجرد سعی می‌کنند سیب فردی که به آن علاقه دارند را بدون استفاده از دست گاز بزنند. در صورتی که گاز زدن سیب با موفقیت انجام شود، آنها باهم ازدواج خواهند کرد.
خوراکی های هالووین
غذاهای رنگارنگ در تمامی جشن‌ها و مراسم‌ها جایگاه ویژهای دارند و این بخش جذاب و خوشمزه در مراسم هالووین هم پابرجاست. تعدادی از غذاها و خوراکی‌ها همیشه در این مراسم وجود دارند:
آبنبات های کاراملی سیب
هیچ چیز به اندازه آبنبات های کاراملی سیب در هالووین نوستالژیک نیست. این خوراکی سنتی ترکیبی از طعم‌های ترش و شیرین است. برای درست کردن این خوراکی لذتبخش باید ابتدا چوب‌های آب نبات چوبی را داخل سیب‌های قرمز و سبز فرو کنید و سپس سیب‌ها وارد شربت شکر یا کارامل کنید. بعد از آغشته شدن سیب به کارامل، آنها را در یخچال بگذارید تا سرد شوند. برای خوشرنگ شدن این آبنبات‌ها می‌توان از رنگ‌های خوراکی طبیعی استفاده کرد.
پای کدو تنبل
پای کدو تنبل یکی از خوراکی‌های سنتی در جشن هالووین به شمار می‌رود. وقتی پاییز شروع میشود، هیچ چیز مانند شیرینی کدو تنبل خانگی نمی‌تواند حال و هوای پاییزی و هالووین را به خانه بیاورد. برای درست کردن پای کدو تنبل باید پوره‌ی کدو تنبل، شیر ولرم، تخم مرغ و ادویه‌هایی مانند دارچین؛ زنجبیل و جوز هندی مخلوط شوند. برای تزئین این شیرینی می‌توانید از خامه یا بستنی استفاده کنید.
نان سیب هالووین
سیب در پاییز به وفور یافت میشود. به همین دلیل یکی از خوراکی های محبوب و سنتی جشن هالووین، نان سیب است. این نان بدون گلوتن با تکه‌های سیب ترش و شیرین و شکر قهوه‌ای بسیار خوشمزه میشود. طعم بی‌نظیر این نان یادآور پاییز و هالووین نارنجی رنگ است. اگر شکر قهوه‌ای ندارید می‌توانید از عسل برای شیرین کردن نان استفاده کنید.
ذرت کاراملی
ذرت کاراملی یکی از ساده‌ترین غذاهای سنتی هالووین است که می‌توان آن را به راحتی تهیه کرد. برای درست کردن این خوراکی نیاز به ذرت بو داده، کره، شکر قهوه‌ای، وانیل و جوش شیرین دارید. ابتدا شکر، کره، وانیل و جوش شیرین را بر روی گاز به خوبی کاراملی کنید و سپس ذرت‌های بو داده را به سس کارامل اضافه کنید.
آبنبات ذرت
آبنبات ذرت، هالووین را برای بچه‌ها هیجان‌انگیز و خوش آب و رنگ می‌کند. این خوراکی سنتی در رنگ‌های پاییزی زرد، نارنجی و سفید تهیه میشود. بچه‌ها وقتی به سراغ همسایه‌ها می‌روند انتظار دارند تا آبنبات ذرت به آنها اهدا شود.
زمان برگزاری جشن هالووین ۲۰۲۱
جشن باستانی هالووین در ۳۱ اکتبر هر سال برگزار میشود که این تاریخ مصادف با یکشنبه ۹ آبان ماه ۱۴۰۰ است. ایرانیان به صورت نمادین به این جشن علاقه نشان می‌دهند و گاهی لباس‌ها و آرایش‌های عجیب غریبی در روز هالووین دیده میشود.
برای جشن هالووین به کجا سفر کنیم؟
کشور آمریکا بیش از هر کشور دیگری به صورت وسواس گونه به هالووین اهمیت می‌دهد. ایرانیان بسیاری هم علاقه دارند در این مراسم خوش آب و رنگ پاییزی شرکت کنند. به همین دلیل برخی از کشورهای اطراف ایران مانند ترکیه و دبی برنامه‌های جذابی برای این رویداد تدارک دیده‌اند. به طوری که بسیاری از مسافران پس از خرید بلیط هواپیما به مقصد دبی یا ترکیه و رزرو آنلاین هتل در این کشورها، خودشان را برای حضور در جشن هالووین آماده می‌کنند. چرا که برخی از شهرهای مشخص این کشورها به رویداد پاییزی هالووین بیشتر توجه می‌کنند.
نکات جالب در مورد جشن هالووین
- عطسه کردن در شب هالووین خیلی خوش یمن نیست. ترجیحا مواظب عطسه‌های‌تان باشید؛ زیرا سلتی‌ها اعتقاد دارند با هر عطسه روحی از بدن بیرون می‌آید.
- بسیاری از دختران مجرد در شب هالووین به دنبال پیدا کردن خواستگار هستند.
- هالووین پس از کریسمس دومین تعطیلات تجاری در جهان محسوب میشود. چرا که در سال ۲۰۱۹ آمریکایی‌ها بیش از ۸ میلیارد دلار برای این جشن هزینه کرده‌اند.
- دختربچه‌ها در جشن هالووین لباس پرنسس و پسر بچه‌ها لباس ابر قهرمانان (بتمن، سوپرمن، مرد عنکبوتی) را به تن می‌کنند.
- در برخی از کشورها شلغم، سیب زمینی و چغندر به جای کدو تنبل حکاکی میشود.
- قاشق زنی و هدیه دادن آبنبات ریشه در نذر دادن مردم انگلیس برای مردگانشان دارد.
- هالووین به دلیل وجود اکثریت پروتستان‌ها در انگلستان برگزار نمی‌شود.
سخن پایانی
بد نیست بدانید جشن رنگارنگ هالووین برای آمریکایی‌ها جنبه‌ی آموزشی نیز داشته است. در واقع آنها در سنت قاشق زنی به کودکان خود آموزش می‌دهند تا به راحتی فریب دیگران را نخورند و از طرفی دیگر، کودکان با مفهوم مرگ بیشتر آشنا می‌شوند.
فلسفه هالووین به زمستان‌های سرد و تاریک باستان اشاره دارد؛ به همین دلیل با جشن گرفتن آن و پخش کردن خوراکی‌های خوشمزه سرمای زمستان لذتبخش و قابل تحمل‌تر میشود. با اهدا کردن مواد غذایی در جشن هالووین افراد فقیر و تنگدست زمستان خود را با گرسنگی آغاز نخواهند کرد.
